Verjonging van het oog: baanbrekend onderzoek naar epigenetische reset bij muizen
Door Jan Duymelinck | Natuurlijke Gezondheid | 18 augustus 2025
Stel je voor dat we het biologische verouderingsproces kunnen terugdraaien. Recent onderzoek naar een epigenetische reset bij muizen laat zien dat dit idee dichterbij komt dan ooit. Niet met een wonderpil, maar door de cellen van ons lichaam opnieuw te laten “herinneren” hoe jong ze ooit waren. Dat klinkt bijna sciencefiction, maar recent onderzoek laat zien dat dit idee dichterbij komt dan we denken.
Wat onderzochten de wetenschappers?
Een team van Harvard Medical School en Mass Eye and Ear onderzocht of verouderde oogcellen bij muizen opnieuw konden functioneren alsof ze jonger waren. Ze richtten zich op de retina ganglioncellen – zenuwcellen in het netvlies die boodschappen van het oog naar de hersenen sturen. Bij glaucoom en ouderdom sterven deze cellen vaak af, waardoor mensen zicht verliezen.
Epigenetische reset bij muizen: hoe werkt het?
De onderzoekers gebruikten een gentherapie met drie zogenaamde Yamanaka-factoren: Oct4, Sox2 en Klf4. Samen noemen we ze OSK. Deze factoren staan bekend om hun vermogen volwassen cellen weer jeugdiger te maken.
Met behulp van een onschadelijk virus (AAV, een veelgebruikte methode in gentherapie) brachten de onderzoekers OSK in de netvliescellen van muizen. Zo konden ze de epigenetische klok als het ware terugdraaien.
Epigenetica betekent letterlijk “bovenop de genen”. Het verwijst naar markeringen op het DNA die bepalen of een gen aan of uit staat. Tijdens het ouder worden veranderen deze patronen, maar ze verdwijnen niet volledig. Daarom kunnen ze opnieuw worden geactiveerd.
De resultaten
De uitkomsten waren ronduit spectaculair:
- Herstel van jeugdig DNA-profiel: de epigenetische markeringen in de cellen leken weer op die van jonge muizen.
- Sterke zenuwregeneratie: na beschadiging van de oogzenuw groeiden zenuwvezels opnieuw uit, iets wat normaal nauwelijks gebeurt.
- Verbeterd zicht: in muizen met glaucoom of ouderdomsgerelateerd gezichtsverlies herstelde een deel van het gezichtsvermogen. In sommige gevallen zelfs tot de helft van wat verloren was gegaan.
Bovendien zagen de onderzoekers geen tekenen van ongecontroleerde celdeling of tumoren – een veelgehoorde zorg bij dit soort experimenten.
Hoe werkt dit precies?
De voordelen van OSK hingen samen met enzymen die betrokken zijn bij DNA-demethylatie. Dat is een proces waarbij “ouderdomslabels” op het DNA worden verwijderd. Zonder deze enzymen (TET1 en TET2) werkte de verjonging niet.
Met andere woorden: het lichaam bewaart een soort geheugen van hoe jongere cellen functioneren. Dankzij OSK kunnen onderzoekers dit geheugen opnieuw activeren.
Wat betekent dit voor ons?
Hoewel de resultaten indrukwekkend zijn, blijft dit voorlopig muizenonderzoek. De stap naar mensen vraagt nog jaren van zorgvuldig vervolgonderzoek. Ondertussen lopen er al experimenten met apen, en er bestaan plannen voor klinische proeven bij mensen.
Toch opent dit onderzoek de deur naar iets baanbrekends. Als we zenuwcellen in de ogen kunnen verjongen, wordt het misschien ooit mogelijk om ziekten zoals glaucoom of leeftijdsgebonden blindheid te behandelen. De grootste uitdaging blijft de veiligheid op lange termijn.
Conclusie
Dit onderzoek toont aan dat cellen hun jeugdigheid niet volledig vergeten. Met epigenetische herprogrammering kunnen onderzoekers dit geheugen opnieuw activeren, waardoor functies herstellen. Voorlopig gebeurt dit alleen bij muizen, maar het is een cruciale stap in het begrijpen én mogelijk beheersen van het verouderingsproces.
📚 Bron
Lu, Y., Brommer, B., Tian, X. et al. Reprogramming to recover youthful epigenetic information and restore vision. Nature, 588, 124–129 (2020).