Colloïdaal zilver: natuurlijke bescherming of risico voor je gezondheid?

Colloïdaal zilver lijkt een natuurlijk antibioticum, maar is dat wel veilig? Ontdek wat het doet, de risico’s en wat instanties zoals het FAVV en FDA adviseren.

Door Jan Duymelinck, voedingsdeskundige | 01 April 2025

De dubbele kant van een oud geneesmiddel

Colloïdaal zilver is geen verzinsel. In een tijdperk zonder antibiotica werd het met succes gebruikt als antiseptisch middel. Artsen pasten het toe bij wonden en infecties vanwege de anti-microbiële eigenschappen van zilver. In die context had het een legitieme plaats in de medische praktijk.

Vandaag klinkt het opnieuw als een wondermiddel. Op sociale media en in alternatieve gezondheidshoeken wordt colloïdaal zilver gepresenteerd als een natuurlijke oplossing voor uiteenlopende problemen van verkoudheid tot virussen zoals COVID-19.

Maar er is een belangrijk verschil: wat vroeger een noodoplossing was in afwezigheid van echte alternatieven, wordt nu zonder degelijke onderbouwing gepromoot als dagelijkse aanvulling op onze gezondheid. En dat is waar het schoentje wringt.

Wat is colloïdaal zilver?

Colloïdaal zilver is een vloeistof met microscopische zilverdeeltjes. De werking ervan is gebaseerd op het feit dat zilver bacteriën kan aantasten door hun celwand of stofwisseling te verstoren. In laboratoria (in vitro) toont het anti-microbiële effecten.

Maar het probleem is: zilver werkt niet selectief. Het vernietigt niet alleen schadelijke bacteriën, maar ook nuttige zoals die in onze darmflora. En ons lichaam kan het niet afbreken of uitscheiden, waardoor het zich kan ophopen en schade kan veroorzaken.

Wat doet colloïdaal zilver op cellulair niveau?

Om te begrijpen waarom colloïdaal zilver als antimicrobieel middel werkt, moeten we kijken naar wat het doet op celniveau bij bacteriën én mogelijk ook bij menselijke cellen. Dit verklaart waarom het zo krachtig lijkt, maar ook waarom voorzichtigheid geboden is.

1. Beschadiging van bacteriële celmembranen

Zilverdeeltjes (vooral zilverionen Ag⁺) kunnen zich binden aan het celmembraan van bacteriën. Dit veroorzaakt:

• Lekkage van het celmembraan (verhoogde permeabiliteit)
• Verstoring van de ionenbalans binnen de cel
• In sommige gevallen: celdood door lysis (celwandbreuk)

Dit gebeurt doordat de zilverionen interageren met fosfolipiden en eiwitten in de celwand. De structuur van de bacterie wordt letterlijk uit elkaar getrokken.

2. binding aan DNA en remming van replicatie

Zodra zilver de cel binnendringt, kan het zich binden aan het DNA van de bacterie. Gevolg:

• Het DNA kan zich niet meer correct repliceren
• De bacterie verliest het vermogen zich te delen of te herstellen

Er wordt ook vermoed dat zilver virussen kan beïnvloeden via een soortgelijk mechanisme, mogelijk door oxidatieve stress te veroorzaken.

3. Productie van reactieve zuurstofsoorten (ROS)

In zekere zin kan de werking van colloïdaal zilver vergeleken worden met vrije radicalen. Wanneer colloïdaal zilver cellen binnendringt (vooral bacteriën), stimuleert het de productie van reactieve zuurstofsoorten (ROS) zoals:

• Superoxide (O₂⁻)
• Waterstofperoxide (H₂O₂)

• Hydroxylradicalen (•OH)

Deze stoffen zijn vergelijkbaar met vrije radicalen, die je misschien kent uit de wereld van oxidatieve stress en celveroudering.

Vrije radicalen zijn moleculen met een ongepaard elektron, waardoor ze extreem reactief zijn. Ze vallen andere moleculen aan (zoals DNA, eiwitten of lipiden) om weer stabiel te worden  wat schade veroorzaakt.

4. Remming van bacteriële enzymen

Zilver kan zich binden aan belangrijke onderdelen van enzymen (thiolgroepen -SH). Hierdoor:

• Wordt de enzymactiviteit verstoord
• Valt de energieproductie van de bacterie stil

Dit maakt het zilver krachtig als anti-microbieel middel, maar opnieuw: niet selectief.

En wat met menselijke cellen?

In lage concentraties lijkt colloïdaal zilver vooral in te werken op zowel goede en slechte bacteriën. Maar bij langdurig gebruik of in hoge doses kan het ook menselijke cellen beschadigen:

• Door dezelfde oxidatieve stressmechanismen (ROS)
• Door interferentie met lichaamseigen enzymen en DNA
• Door ophoping in weefsels, wat kan leiden tot argyrie (een permanente blauwgrijze verkleuring van de huid)

Het lichaam heeft geen natuurlijke manier om zilver efficiënt af te voeren. Daarom stapelt het zich op vooral bij regelmatig gebruik via de mond.

Het is belangrijk te begrijpen: zilver maakt geen onderscheid tussen goede en slechte bacteriën. In tegenstelling tot je immuunsysteem, dat wél selectief werkt, verstoort zilver de balans. Dat kan leiden tot darmproblemen, verminderde immuniteit en andere bijwerkingen.

Is colloïdaal zilver veilig?

Zowel de Amerikaanse FDA als het Belgische FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen) waarschuwen tegen het gebruik van colloïdaal zilver als supplement.

• Het FDA heeft meerdere producenten aangepakt vanwege misleidende gezondheidsclaims.
• Het FAVV erkent colloïdaal zilver niet als toegelaten supplement op de Belgische markt.
• De Hoge Gezondheidsraad stelt dat zilver geen essentieel mineraal is en geen rol speelt in onze stofwisseling.
• Het RIZIV vergoedt geen enkele therapie op basis van colloïdaal zilver.

De belangrijkste risico’s zijn:

• Argyrie: een onomkeerbare blauwgrijze verkleuring van de huid.
• Lever- en nierbelasting bij langdurig gebruik.
• Interferentie met medicatie zoals antibiotica en schildklierhormonen.

Waarom voorzichtigheid belangrijk is

Ons lichaam bestaat uit meer bacteriën dan menselijke cellen. Veel van die bacteriën zijn essentieel voor onze gezondheid: ze helpen bij spijsvertering, produceren vitamines en beschermen ons tegen ziekteverwekkers.

Colloïdaal zilver maakt geen onderscheid. Het doodt zowel ‘slechte’ als ‘goede’ microben. Dit kan het delicate microbioom verstoren, met gevolgen voor je immuunsysteem en algemene balans.

Mijn advies

Laat je niet misleiden door de natuurlijke reputatie van colloïdaal zilver of door commerciële claims die inspelen op angst en onzekerheid. Wat vroeger een tijdelijke oplossing was, is vandaag geen veilig of onderbouwd gezondheidsmiddel.

En belangrijker nog:
Ons lichaam bestaat uit meer bacteriële cellen dan menselijke cellen. Die microbiële gemeenschap vooral in onze darmen speelt een cruciale rol in onze immuniteit, spijsvertering, gemoedstoestand en algemene gezondheid.

Colloïdaal zilver heeft geen ingebouwd onderscheidingsvermogen. Het maakt geen verschil tussen nuttige en schadelijke bacteriën. Door alles te doden, tast het mogelijk het natuurlijke evenwicht van je lichaam aan een evenwicht dat essentieel is om gezond te blijven.

Ondersteun je immuunsysteem, maak bewuste keuzes maar kies voor evenwicht, niet voor uitroeiing. Overleg altijd met je arts, apotheker of een erkend voedingsdeskundige.

Meer over supplementen vind je in onze blog over essentiële voedingsstoffen

Bronvermelding

Lemire, J. A., Harrison, J. J., & Turner, R. J. (2013). “Antimicrobial activity of metals: mechanisms, molecular targets and applications.” Nature Reviews Microbiology, 11(6), 371–384.
https://doi.org/10.1038/nrmicro3028

Klasen, H. J. (2000). “Historical review of the use of silver in the treatment of burns. I. Early uses.” Burns, 26(2), 117–130.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10716354/

Drake, P. L., & Hazelwood, K. J. (2005). “Exposure-related health effects of silver and silver compounds: a review.” Annals of Occupational Hygiene, 49(7), 575–585.
https://doi.org/10.1093/annhyg/mei019

U.S. Food and Drug Administration (FDA) Warning on colloidal silver
https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/colloidal-silver-not-safe-or-effective

FAVV / SPF Santé Publique België – Status van voedingssupplementen
https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/voeding/voedingssupplementen