Voedingsverslaving en Mindful Eten: Neem de Controle Terug

Door Jan Duymelinck, voedingsdeskundige | 3 februari 2025

De kracht van inzicht in voeding en gedrag

Voedingsverslaving en mindful eten zijn vandaag de dag relevanter dan ooit. In een wereld vol snelle snacks, ultrabewerkt voedsel en constante prikkels raken velen van ons het contact met hun natuurlijke honger- en verzadigingssignalen kwijt.

Het resultaat? We eten niet omdat we honger hebben, maar uit gewoonte, stress of verveling. Toch is er goed nieuws: door bewustwording en kleine aanpassingen zoals mindful eten kun je de controle terugnemen. In dit artikel ontdek je hoe.

Wat is Voedingsverslaving?

Voedingsverslaving gaat verder dan houden van lekker eten. Het is een biologische reactie waarbij je hersenen herhaaldelijk worden geprikkeld door het beloningssysteem  met name door suiker, vet en zout. Deze stoffen activeren dopamine, het ‘gelukshormoon’, dat je een goed gevoel geeft. Maar hoe vaker je dit gevoel opzoekt, hoe moeilijker het wordt om er weerstand aan te bieden.

Hoe werkt het?

• Dopamine-reactie: Sterk bewerkt voedsel geeft je hersenen een tijdelijke ‘kick’.

• Cravings: Geur, stress of zelfs een reclame kunnen al een drang opwekken.

• Verlies van controle: Je eet zonder honger te hebben, puur op impuls.

Oorzaken van voedingsverslaving

Voedingsverslaving ontstaat meestal door een combinatie van factoren. Hieronder lichten we de belangrijkste toe.

1. Biologische factoren

Sommige mensen zijn genetisch gevoeliger voor verslaving. Daarnaast spelen hormonen als leptine (verzadiging) en ghreline (honger) een belangrijke rol. Als deze uit balans raken, kun je sneller naar voeding grijpen.

2. Omgevingsinvloeden

We leven in een verleidelijke wereld. Supermarkten, reclames, traktaties op het werk eten is overal. Bovendien speelt ook sociale druk een rol: “Doe gezellig mee!” klinkt onschuldig, maar kan je gezonde intenties ondermijnen.

3. Psychologische triggers

Eten is voor velen een manier om met emoties om te gaan. Stress, verdriet, verveling: het kan allemaal leiden tot wat we ‘emotioneel eten’ noemen. Op de korte termijn lucht het op, maar op de lange termijn versterkt het het patroon van overeten.

Gevolgen van voedingsverslaving

De impact van voedingsverslaving reikt verder dan alleen gewichtstoename. Denk aan:

• Obesitas en overgewicht

• Verhoogd risico op chronische aandoeningen, zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten

• Spijsverteringsproblemen, zoals opgeblazen gevoel of verstoring van de darmflora

• Verlies van zelfvertrouwen en schuldgevoelens

Daarnaast bevatten bewerkte voedingsmiddelen vaak additieven en synthetische stoffen die de darmwand kunnen beschadigen. Dit kan leiden tot een lekkende darm, waarbij schadelijke stoffen in de bloedbaan terechtkomen en je immuunsysteem verzwakken.

Professionele hulp: je staat er niet alleen voor

Voedingsverslaving doorbreken is niet makkelijk, maar je hoeft het niet alleen te doen. Een voedingsdeskundige kan je helpen door:

• een persoonlijk voedingsplan op te stellen,

• gedragsstrategieën aan te reiken,

• en emotionele ondersteuning te bieden.

Door samen te werken aan je gewoonten, pak je niet alleen het eten aan, maar ook de oorzaken die erachter liggen.

Mindful eten: de sleutel tot vrijheid

Mindful eten is geen hype het is een bewezen methode om meer bewustzijn en rust te brengen in je eetgedrag. In plaats van gedachteloos te eten, leer je luisteren naar je lichaam, herkennen wanneer je honger hebt en bewust genieten van elke hap.

Hoe pas je mindful eten toe?

🥄 1. Eet met aandacht

Zet schermen uit. Gebruik je zintuigen: ruik, proef en kauw langzaam.

🤔 2. Herken echte honger

Stel jezelf de vraag: heb ik fysiek honger of is dit emotie?

🛑 3. Pauzeer en luister

Tussen happen in even stilstaan helpt je om verzadiging beter te voelen.

📵 4. Vermijd afleiding

Creëer een rustige omgeving waarin je echt kunt eten zonder multitasken.

🥗 5. Kies bewust

Kies voor natuurlijke, volwaardige voeding die je lichaam voedt en niet enkel vult.

Voedingsverslaving en mindful eten: de combinatie werkt

Door inzicht te krijgen in hoe je lichaam en brein op voeding reageren, kun je beter inspelen op je behoeften. Mindful eten helpt je die inzichten toe te passen in de praktijk. Het maakt je bewuster, veerkrachtiger en vrijer in je keuzes.

Conclusie: kleine stappen, groot verschil

Voedingsverslaving en mindful eten zijn twee kanten van dezelfde medaille. Waar het ene je gezondheid ondermijnt, helpt het andere je die te herstellen. Door kleine veranderingen aan te brengen – zoals meer aandacht tijdens het eten – zet je een krachtige stap naar een gezonder en evenwichtiger leven.

📚Meer leren?
Lees de inzichten in mijn boek De weg naar natuurlijke gezondheid en ontdek hoe je stap voor stap je voedingspatronen én je levenskwaliteit kunt verbeteren.

Bronvermelding

Gearhardt AN, Yokum S, Orr PT, et al. “Neural correlates of food addiction.” Arch Gen Psychiatry. 2011.

Kristeller JL, Wolever RQ. “Mindfulness-based eating awareness training.” J Am Diet Assoc. 2011.

Berthoud HR. “Homeostatic and non-homeostatic pathways involved in the control of food intake and energy balance.” Obesity (Silver Spring). 2006.

Palmiter RD. “Is dopamine a physiologically relevant mediator of feeding behavior?” Trends Neurosci. 2007.

Carnell S, Gibson C, Benson L, Ochner CN, Geliebter A. “Neuroimaging and obesity.” Obes Rev. 2012.

Schulte EM, Avena NM, Gearhardt AN. “Which foods may be addictive?” PLoS One. 2015.

Liu Y, von Deneen KM, Kobeissy FH, Gold MS. “Food addiction and obesity.” Neuropsychiatric Disease and Treatment. 2010.
verslaving.

Blumenthal DM, Gold MS. “Neurobiology of food addiction.” Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care. 2010.

Lindquist KA, Barrett LF, Bliss-Moreau E, Kober H. “The brain basis of emotion: A meta-analytic review.” Behavioral and Brain Sciences. 2012.

Sonnenburg JL, Bäckhed F. “Diet-microbiota interactions as moderators of human metabolism.” Nature. 2016.

Ludwig DS, Hu FB, Tappy L, Brand-Miller J. “Dietary carbohydrates: Role of quality and quantity in chronic disease.” BMJ. 2018.

Wansink B, Cheney MM. “Super Bowls: Serving bowl size and food consumption.” JAMA Internal Medicine. 2005.